AN NAM (VIỆT NAM)

Áo cổ khoét tròn là yếm cổ xây, cổ nhọn như chữ V là yếm cổ xe, đáy chữ V khoét sâu hơn là yếm cổ nhạn. Trang trọng, nam giới cũng mặc yếm là nội y, trung y là áo trường vạt, hạ y là mã khố(馬袴)(quần dài đáy xẻ trước sau). Nếu mặc vạt áo dài che đi hạ bộ hoặc có giáp thì hạ y là độc tị côn (犢鼻褌)(quần ngắn xẻ 2 bên). Nếu là quân binh, xã viên thì hạ y là đậu khố (豆袴)(quần ngắn). Nếu là nông dân(đội xuân lôi tiểu lạp), ngư dân(đội ngư lạp), quân luyện tập binh khí(đội đinh tự cân huyền sắc), mã vệ quân, nghi trượng quân(đều đội trạo lạp đính hắc mao) có thể mặc khố(袴)(dải nhuyễn che hạ bộ như con lươn). Nữ giới mặc nội y là yếm, trung y là 1 đến 3 sắc áo bù long hoặc áo tràng vạt, hạ y là thường ngoại vi quần(váy đụp)trong. Nếu là trẻ nữ bần hàn, thị nữ thì mặc tiểu y(小衣)(váy ngắn). Nếu là nông dân,ngư dân mặc côn (裩)(váy được sắn cố định). Nếu là cô đầu, dật sinh(佾生), vũ nữ, kĩ sinh diễn trò Xuân phả thì mặc hoành lặc khố (横勒袴)(dải gấm thêu 7 sắc hoa văn chia nhiều thùy lưu quanh nhuyễn).

TRUNG QUỐC

Theo sử ký, yếm phát sinh từ thói quen ăn mặc của Dương quý phi nhà Đường[1], được gọi là Đỗ-đâu (肚兜, Belly wrap), Đâu-đỗ (兜肚, Wraps the belly), Đâu-đâu (兜兜, Wrappy, Little wrap). Tuy nhiên, các chứng tích khảo cổ đã xác thực thứ áo che vú xưa hơn của đàn bà thời Tần, gọi là Tiết-y (褻衣).

Vào thời Minh, các bé gái bắt đầu mặc yếm từ khi lên ba tuổi. Quanh áo thường buộc những túi nhỏ đựng gừng, xạ hương và các loại thảo mộc khác để điều hòa khí trong cơ thể. Thời này, yếm luôn được nhuộm đỏ với quan niệm xua đuổi tà ma của tín ngưỡng dân gian Trung Hoa. Nhưng sang thời Thanh, yếm lại thêm tác dụng ép cho phẳng ngực, vì thế luôn được may bó chặt lấy thân. Mãi đến năm 1927, mới có luật cấm lối cắt may đó sau nhiều thập kỷ tranh cãi gay gắt, một sắc lệnh được ban hành trước tiên tại Quảng Đông và từ đó nhân rộng ra toàn Hoa lục.

Hiện nay, yếm trở thành đối tượng ưu chuộng khai thác của ngành thời trang Tây phương, gồm các nhãn hiệu trứ danh như Versace[2], Versus[3], Miu Miu[4]. Xu hướng này thậm chí đã dội ngược vào xã hội Hoa lục, nhiều nhà thiết kế thời trang, gồm cả nữ minh tinh Chương Tử Di, đã kết hợp mặc yếm với quần áo thể thao[5][6]. Nhiều người Trung Hoa lão thành (đôi khi còn nghiêm khắc) đã kịch liệt phủ nhận sự cách tân đó[7][8].

NHẬT BẢN

Bé trai thường mặc yếm đào và đóng khố.Ví dụ trọng tích Momotaro(桃太郎)